De spieren van je baarmoeder
Weeën zijn samentrekkingen van de baarmoeder die helpen bij de geboorte van je baby. Om te begrijpen hoe weeën werken, is het belangrijk om te weten hoe de baarmoeder in elkaar zit.
De wand van de baarmoeder bestaat uit drie lagen:
Endometrium:
- Dit is de binnenste laag, een soort slijmvlies dat elke maand dikker wordt om een baby te kunnen voeden als je zwanger raakt. Als je niet zwanger bent, wordt deze laag afgestoten tijdens je menstruatie (ongesteldheid).
- Het endometrium is een dun, maar complexe laag weefsel dat de binnenkant van de baarmoeder bekleedt. Deze laag bestaat uit klierweefsel, bloedvaten, en cellen die reageren op hormonale veranderingen in je lichaam.
- De dikte van het endometrium varieert gedurende de menstruatiecyclus. Na de menstruatie is het dun, maar het wordt dikker naarmate de cyclus vordert, vooral na de menstruatie en na de eisprong.
- Het endometrium heeft een sponsachtig uiterlijk, door de vele klieren en bloedvaten die zich daarin bevinden. Deze klieren produceren voedingsstoffen die belangrijk zijn voor een bevruchte eicel.
- De kleur van het endometrium is vaak roodachtig of roze, vanwege de rijke doorbloeding.
Voorbereiding op zwangerschap:
- Tijdens de menstruatiecyclus bereidt het endometrium zich voor om een bevruchte eicel te ontvangen. Onder invloed van hormonen, zoals oestrogeen en progesteron, wordt het dikker en rijk aan voedingsstoffen.
- Als de eicel wordt bevrucht, nestelt deze zich in het endometrium, waar het endometrium de eicel voedt en ondersteunt bij de ontwikkeling tot een embryo.
Menstruatie:
- Na de menstruatie begint het endometrium weer te groeien en wordt het opnieuw voorbereid op een mogelijke zwangerschap.
- Als er geen bevruchting plaatsvindt, wordt het grootste deel van het endometrium afgebroken en afgestoten tijdens de menstruatie. Dit is het bloed en weefsel dat je verliest tijdens je menstruatie.
Myometrium:
- Het myometrium is de spierlaag van de baarmoeder die tussen de binnenste slijmvlieslaag (endometrium) en de buitenste beschermende laag (perimetrium) ligt. Het is de dikke, middelste laag van de baarmoederwand, die voornamelijk bestaat uit gladde spiercellen en een netwerk van bindweefsel, wat het een “netvormig” uiterlijk geeft. Deze spierlaag speelt de hoofdrol tijdens de weeën.
- Het myometrium heeft een stevige en elastische structuur. Zie afbeelding hieronder voor verschil tussen de drie lagen van de baarmoeder.
- Het myometrium is veel dikker dan het endometrium en kan tijdens de zwangerschap aanzienlijk uitrekken om plaats te maken voor de groeiende baby.
- De kleur van het myometrium is meestal roze of lichtbruin, afhankelijk van de doorbloeding en de aanwezige spiervezels.
Bevalling:
- Het myometrium speelt een cruciale rol tijdens de bevalling. Wanneer de bevalling begint, trekken de spieren in het myometrium krachtig samen (weeën) om de baby naar buiten te duwen.
- De samentrekkingen van het myometrium helpen ook om de baarmoederhals te openen en de baby door het geboortekanaal te persen.
Menstruatie:
- Tijdens de menstruatie helpen de samentrekkingen van het myometrium om het endometrium (de binnenste laag van de baarmoeder) af te stoten en uit de baarmoeder te verwijderen. Zo ontstaat menstruatie.
Perimetrium:
- Het perimetrium is de buitenste laag van de baarmoederwand. Hoewel het minder bekend is dan het endometrium en het myometrium, speelt het perimetrium een belangrijke rol in de bescherming van de baarmoeder.

- Het perimetrium is een dun, gladde laag weefsel (lengtespieren) dat de buitenkant van de baarmoeder bedekt. Deze laag wordt ook wel serosa (een soort beschermende huid om de baarmoeder) genoemd, en het maakt deel uit van het buikvlies, dat verschillende organen in de buikholte bedekt.
- Het perimetrium is meestal doorzichtig of lichtgrijs, afhankelijk van de doorbloeding en de omliggende weefsels.
- Het perimetrium scheidt een kleine hoeveelheid vocht af, wat helpt om wrijving tussen de baarmoeder en aangrenzende organen zoals de blaas en darmen te verminderen. Dit maakt bewegingen in de buikholte soepeler, vooral tijdens de zwangerschap wanneer de baarmoeder groeit en beweegt.
- Hoewel het perimetrium dun is, biedt het structurele steun aan de baarmoeder. Het verbindt de baarmoeder met de omliggende weefsels en organen, waardoor alles op zijn plaats blijft in de buikholte.
- Het perimetrium is niet betrokken bij de samentrekkingen tijdens de bevalling (zoals het myometrium) of bij de voorbereiding op een zwangerschap (zoals het endometrium), toch is het essentieel voor de algemene gezondheid en stabiliteit van de baarmoeder. Het fungeert als een beschermende barrière en zorgt ervoor dat de baarmoeder soepel kan bewegen binnen de buikholte, zonder schade te veroorzaken aan zichzelf of aan andere organen.
Wat gebeurt er tijdens weeën?
Weeën ontstaan in de spierlaag van de baarmoeder, het myometrium. Deze laag heeft een speciaal patroon van spieren die op een bepaalde manier zijn georganiseerd om de baarmoeder te laten samentrekken. Deze samentrekkingen zorgen ervoor dat de baarmoederhals (de opening naar de baarmoeder) dunner, zachter en korter wordt. Daarnaast opent de baarmoedermond zich tot tien centimeter. Wanneer je baarmoeder spier samentrekt, duwen ze de baby naar beneden, richting het geboortekanaal.
Weeën worden gestart door een samenwerking van hormonen in je lichaam. Het allerbelangrijkste hormoon is: oxytocine. Dit hormoon zorgt ervoor dat de spieren in het myometrium beginnen samen te trekken. Het heeft verschillende functies in het lichaam, maar tijdens de bevalling is het vooral belangrijk voor het volgende:
- Stimulatie van weeën: Oxytocine stimuleert de baarmoederspier om samen te trekken, wat leidt tot de weeën die nodig zijn om de baarmoederhals te laten ontsluiten (openen) en de baby door het geboortekanaal te duwen.
- Versterking van de weeën: Naarmate de bevalling vordert, helpt oxytocine om de weeën sterker en regelmatiger te maken, wat essentieel is.
- Binding en hechting: Naast het bevorderen van weeën, speelt oxytocine ook een rol in de binding tussen moeder en kind na de geboorte. Het helpt bij de afgifte van melk tijdens de borstvoeding en bevordert de hechting.
In sommige gevallen kan een synthetische vorm van oxytocine worden toegediend via een infuus voor (hierover meer in deel 2 van de bevalcursus):
- Het inleiden van een bevalling.
- Om weeën te stimuleren.
- Om weeën krachtiger te maken als ze zwak of onregelmatig zijn.
- Na de bevalling: voorkomen of behandelen van postpartum (na de bevalling) bloedingen en/of als de baarmoeder niet goed samentrekt.
- Bij een keizersnede zodat de baarmoeder goed samentrekt.
Kortom, oxytocine is essentieel voor het op gang brengen en in stand houden van de weeën die nodig zijn voor de geboorte van een baby.
Hoe voelen weeën aan?
Weeën worden standaard omgeschreven als weeën, maar er zijn ook wel andere benamingen als:
- contracties
- samentrekkingen
- sensaties
- surges: Vooral in de context van hypnobirthing. Het gebruik van het woord “surges” (golven) in plaats van “weeën” is bedoeld om een positieve en minder angstaanjagende associatie op te roepen.
Uiteraard mag je zelf bepalen hoe je het noemt, maar algemene omschrijving voor de samentrekkingen van je baarmoeder is weeën. Deze samentrekkingen voelen als een strak gevoel in je buik dat langzaam sterker wordt, en dan weer loslaat. Meeste omschrijvingen zijn: Krampachtig gevoel, druk, pijn, strakke band en piekende pijn. Ik omschrijf het alsof je buik een harde bal wordt. Je buik spant zich aan en laat zich los. In het begin zijn de weeën vaak mild en komen ze onregelmatig. In deze fase kunnen weeën voelen als krampen in je onderbuik. Alsof je menstruatie pijn hebt. Dit hoeft natuurlijk niet voor iedereen zo te zijn, maar het is bekend dat naarmate de bevalling vordert, de weeën krachtiger worden en vaker komen. De intensiteit en frequentie neemt dus toe naarmate de bevalling vordert. Een wee hoeft niet voor iedereen hetzelfde aan te voelen. Dit kan variëren in intensiteit en ook waar je het voelt.
Waar kan je weeën voelen?
Weeën kunnen op verschillende plekken in het lichaam worden gevoeld. De precieze locatie en intensiteit van de pijn kunnen variëren afhankelijk van de fase van de bevalling en de positie van de baby. Hier zijn de meest voorkomende plekken waar vrouwen weeën kunnen voelen:
- Onderbuik: Veel vrouwen voelen weeën als intense, krampachtige pijn in de onderbuik, vergelijkbaar met sterke menstruatiekrampen, maar veel krachtiger.
- Buik: Meest zichtbare weeën zie je in de buik die voelen als een strakke band die om de hele buik trekt.
- Onderrug: Sommige vrouwen ervaren weeën als een diepe, doffe pijn in de onderrug. Dit komt vaak voor bij “rugweeën”.
- Bovenbenen: De pijn kan uitstralen naar de bovenbenen, wat komt doordat de zenuwen die de baarmoeder bedienen, ook verbinding hebben met de bovenbenen. Dit kan leiden tot een zwaar en vermoeid gevoel in de benen.
De ervaring is voor elke vrouw anders, en de manier waarop de pijn wordt gevoeld, kan ook afhangen van factoren zoals de positie van de baby, de fase van de bevalling, en individuele pijntolerantie.